Τα αντιπαρασιτικά φάρμακα αποτελούν μια ειδική κατηγορία θεραπευτικών σκευασμάτων που σχεδιάζονται για την καταπολέμηση και εξάλειψη των παρασίτων από τον ανθρώπινο οργανισμό. Ο κύριος σκοπός τους είναι η διακοπή του κύκλου ζωής των παρασίτων και η αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς.
Ο μηχανισμός δράσης των αντιπαρασιτικών φαρμάκων ποικίλλει ανάλογα με το είδος του παρασίτου. Ορισμένα δρουν παρεμποδίζοντας τη σύνθεση πρωτεϊνών στα παράσιτα, άλλα επηρεάζουν το νευρικό τους σύστημα, ενώ κάποια διαταράσσουν τη λειτουργία των κυττάρων τους.
Υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ εσωτερικών παρασίτων (που εγκαθίστανται στο πεπτικό σύστημα ή άλλα όργανα) και εξωτερικών παρασίτων (που προσβάλλουν το δέρμα και τα μαλλιά). Η έγκαιρη θεραπεία είναι κρίσιμη για την αποφυγή επιπλοκών και τη διακοπή της μετάδοσης σε άλλα άτομα.
Στην Ελλάδα, τα πιο συχνά εντερικά παράσιτα περιλαμβάνουν διάφορα είδη σκουληκιών όπως οι οξυούριδες (enterobius vermicularis) και τα ασκαρίδια, καθώς και πρωτόζωα όπως η giardia lamblia. Αυτές οι λοιμώξεις εμφανίζονται συχνότερα σε παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας.
Οι ψείρες της κεφαλής και ο σκώρος (scabies) αποτελούν τα πιο κοινά εξωτερικά παράσιτα που απαντώνται στον ελληνικό πληθυσμό. Η συχνότητα εμφάνισης αυξάνεται κατά τους χειμερινούς μήνες και σε περιβάλλοντα όπου υπάρχει στενή επαφή μεταξύ των ατόμων.
Οι κύριοι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:
Στην ελληνική φαρμακευτική αγορά διατίθεται μεγάλη ποικιλία αντιπαρασιτικών φαρμάκων για την αντιμετώπιση διαφόρων τύπων παρασίτων. Το Mebendazole (Vermox) αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς επιλογές για την αντιμετώπιση εντερικών σκωλήκων, ενώ το Albendazole (Zentel) χρησιμοποιείται για ευρύτερο φάσμα παρασιτικών λοιμώξεων.
Το Metronidazole (Flagyl) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό κατά των πρωτοζώων και αναερόβιων βακτηρίων, ενώ η Πυραντέλη (Combantrin) αποτελεί εξαιρετική επιλογή για παιδιά λόγω της ήπιας δράσης της. Η Ιβερμεκτίνη και άλλες σύγχρονες θεραπευτικές επιλογές προσφέρουν λύσεις για πιο σύνθετες περιπτώσεις.
Τα αντιπαρασιτικά φάρμακα διατίθενται σε διάφορες μορφές για να καλύπτουν όλες τις ανάγκες:
Είναι σημαντικό να συμβουλεύεστε πάντα τον φαρμακοποιό ή τον γιατρό σας πριν την επιλογή του κατάλληλου προϊόντος.
Τα γαστρεντερικά συμπτώματα αποτελούν τις πιο συχνές ενδείξεις παρασιτικής λοίμωξης. Χρόνια διάρροια, κοιλιακό άλγος, ναυτία και εμετός μπορεί να υποδηλώνουν την παρουσία εντερικών παρασίτων. Η απώλεια βάρους χωρίς φανερό λόγο και η αίσθηση φουσκώματος στην κοιλιά είναι επίσης σημαντικά σημάδια.
Οι δερματικές αλλοιώσεις συχνά συνοδεύουν παρασιτικές λοιμώξεις. Κνησμός, εξανθήματα, δερματίτιδα και σε ορισμένες περιπτώσεις εμφάνιση χαρακτηριστικών αλλοιώσεων στο δέρμα μπορεί να αποτελούν ενδείξεις για αντιπαρασιτική θεραπεία.
Οι εξωτερικοί παράσιτοι όπως οι ψείρες και οι ακάρεα προκαλούν έντονο κνησμό, ερυθρότητα και δυσφορία. Η έγκαιρη αντιμετώπιση είναι απαραίτητη για την αποφυγή επιπλοκών και της διασποράς σε άλλα άτομα.
Συμβουλευτείτε άμεσα γιατρό εάν τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερο από μία εβδομάδα, εάν υπάρχει πυρετός ή σημάδια αφυδάτωσης, ή εάν πρόκειται για βρέφη και μικρά παιδιά.
Η δοσολογία των αντιπαρασιτικών φαρμάκων ποικίλλει ανάλογα με την ηλικία, το βάρος και τον τύπο της λοίμωξης. Για ενήλικες, η συνήθης δόση κυμαίνεται από 400-500mg ημερησίως, ενώ για παιδιά υπολογίζεται βάσει σωματικού βάρους (10-15mg/kg). Η διάρκεια θεραπείας κυμαίνεται συνήθως από 1-3 ημέρες για οξείες λοιμώξεις, ενώ χρόνιες καταστάσεις μπορεί να απαιτούν παρατεταμένη αγωγή.
Οι κυριότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν ναυτία, διάρροια, κεφαλαλγία και ζάλη. Σπάνια εμφανίζονται αλλεργικές αντιδράσεις ή ηπατική δυσλειτουργία. Τα αντιπαρασιτικά αντενδείκνυνται σε άτομα με γνωστή υπερευαισθησία στη δραστική ουσία.
Στην εγκυμοσύνη η χρήση αντιπαρασιτικών απαιτεί ιατρική επίβλεψη, ιδιαίτερα κατά το πρώτο τρίμηνο. Για παιδιά κάτω των 2 ετών απαιτείται προσαρμογή δόσης και στενή παρακολούθηση. Συμβουλευτείτε πάντα το φαρμακοποιό ή τον ιατρό σας πριν τη χρήση.
Η τήρηση βασικών κανόνων υγιεινής αποτελεί τον πρωταρχικό τρόπο πρόληψης. Πλύνετε τα χέρια με σαπούνι για 20 δευτερόλεπτα πριν τα γεύματα και μετά τη χρήση των τουαλετών. Φροντίστε για το σχολαστικό πλύσιμο φρούτων και λαχανικών με τρεχούμενο νερό. Τα κρέατα και τα ψάρια πρέπει να μαγειρεύονται σε θερμοκρασίες άνω των 70°C για την εξάλειψη παρασίτων.
Για την προστασία από εξωτερικά παράσιτα χρησιμοποιήστε απωθητικά εντόμων και φοράτε κατάλληλα ρούχα σε δασικές περιοχές. Αποφύγετε το περπάτημα ξυπόλητοι σε υγρές επιφάνειες.
Οι ταξιδιώτες σε τροπικές χώρες θα πρέπει να συμβουλεύονται ειδικό ιατρό τουλάχιστον 4-6 εβδομάδες πριν την αναχώρηση για την κατάλληλη προετοιμασία.
