Η παχυσαρκία είναι μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Διαγιγνώσκεται κυρίως μέσω του Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI), όπου τιμές άνω των 30 kg/m² υποδηλώνουν παχυσαρκία. Διακρίνουμε δύο κύριους τύπους: την κεντρική παχυσαρκία (μήλο), όπου το λίπος συγκεντρώνεται στην κοιλιακή περιοχή, και την περιφερική (αχλάδι), με συσσώρευση στους γλουτούς και μηρούς. Η κεντρική παχυσαρκία συνδέεται με μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία, συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη τύπου 2, καρδιαγγειακών νοσημάτων και μεταβολικού συνδρόμου.
Η διάγνωση της παχυσαρκίας βασίζεται σε συγκεκριμένες μετρήσεις και εξετάσεις. Εκτός από τον BMI, μετράται η περίμετρος μέσης, ενώ ο γιατρός λαμβάνει λεπτομερές ιατρικό ιστορικό που περιλαμβάνει:
Η παχυσαρκία προκύπτει από την αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς παιδιά παχύσαρκων γονέων έχουν αυξημένο κίνδυνο. Ο μεταβολισμός διαφέρει μεταξύ των ατόμων, επηρεάζοντας την ικανότητα καύσης θερμίδων. Οι σύγχρονες διατροφικές συνήθειες, με υψηλή κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων πλούσιων σε ζάχαρη και λίπη, σε συνδυασμό με τη μειωμένη φυσική δραστηριότητα, συντελούν στην αύξηση του βάρους. Ψυχολογικοί παράγοντες όπως το στρες, η κατάθλιψη και οι διαταραχές πρόσληψης τροφής επηρεάζουν επίσης τις διατροφικές επιλογές.
Διάφορες ιατρικές καταστάσεις μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους. Οι ορμονικές διαταραχές, όπως ο υποθυρεοειδισμός, το σύνδρομο Cushing και το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, επηρεάζουν τον μεταβολισμό. Συγκεκριμένα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων αντικαταθλιπτικών, κορτικοστεροειδών και αντιψυχωσικών, μπορούν να προκαλέσουν αύξηση βάρους ως παρενέργεια. Επιπλέον, γενετικά σύνδρομα όπως το σύνδρομο Prader-Willi και νευρολογικές παθήσεις που επηρεάζουν το κέντρο κορεσμού στον εγκέφαλο συνδέονται με παχυσαρκία.
Στην Ελλάδα, η φαρμακευτική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας περιλαμβάνει τρεις κύριες κατηγορίες εγκεκριμένων φαρμάκων. Το Orlistat (Xenical, Alli) αποτελεί έναν αναστολέα της λιπάσης του παγκρέατος, μειώνοντας την απορρόφηση λίπους κατά 30%. Διατίθεται σε δόση 120mg με συνταγή και 60mg χωρίς συνταγή. Το Liraglutide (Saxenda) είναι ένας αγωνιστής των υποδοχέων GLP-1 που χορηγείται υποδορίως μία φορά ημερησίως, προάγοντας τον κορεσμό και καθυστερώντας την γαστρική κένωση. Η συνδυαστική θεραπεία Naltrexone/Bupropion (Mysimba) συνδυάζει έναν ανταγωνιστή οπιοειδών με έναν αναστολέα επαναπρόσληψης ντοπαμίνης-νοραδρεναλίνης, στοχεύοντας στα κέντρα ελέγχου της όρεξης του εγκεφάλου.
Η συνταγογράφηση φαρμάκων κατά της παχυσαρκίας απαιτεί αυστηρά κριτήρια. Οι ιατρικές ενδείξεις περιλαμβάνουν ΔΜΣ ≥30 kg/m² ή ΔΜΣ ≥27 kg/m² με συννοσηρότητες όπως διαβήτης τύπου 2, υπέρταση ή δυσλιπιδαιμία. Η τακτική παρακολούθηση είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και την ανίχνευση παρενεργειών. Η θεραπεία συνεχίζεται μόνο εάν επιτευχθεί απώλεια βάρους ≥5% εντός των πρώτων 3 μηνών. Οι κοινές παρενέργειες περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές, ναυτία και πονοκεφάλους.
Τα συμπληρώματα διατροφής αποτελούν μια δημοφιλή επιλογή για την υποστήριξη της απώλειας βάρους. Τα εκχυλίσματα πράσινου τσαγιού περιέχουν κατεχίνες και καφεΐνη που ενισχύουν τον μεταβολισμό και την οξείδωση λίπους. Η Garcinia Cambogia, πλούσια σε υδροξυκιτρικό οξύ (HCA), φαίνεται να αναστέλλει τη σύνθεση λίπους και να μειώνει την όρεξη. Άλλα δημοφιλή συμπληρώματα περιλαμβάνουν:
Η φυτοθεραπεία προσφέρει φυσικές εναλλακτικές για τη διαχείριση του βάρους. Η Hoodia gordonii παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως φυσικός καταστολέας της όρεξης, ενώ το Konjac (glucomannan) είναι μια διαλυτή ίνα που προκαλεί αίσθημα κορεσμού. Οι κετόνες σμέουρου υποστηρίζεται ότι ενισχύουν τη λιπόλυση, αν και η επιστημονική τεκμηρίωση παραμένει περιορισμένη. Τα πρεβιοτικά και οι φυσικές ίνες βελτιώνουν την εντερική υγεία και συμβάλλουν στον έλεγχο του βάρους μέσω της ρύθμισης του μικροβιώματος.
Τα υποκατάστατα γευμάτων αποτελούν αποτελεσματικό εργαλείο για τον έλεγχο των θερμίδων και την επίτευξη ισορροπημένης διατροφής. Τα πρωτεϊνικά σκευάσματα και shakes παρέχουν κορεσμό και διατήρηση μυϊκής μάζας, ενώ οι μπάρες διατροφής χαμηλών θερμίδων προσφέρουν πρακτική λύση για γεύματα εκτός σπιτιού. Οι σούπες και γεύματα ελεγχόμενων θερμίδων εξασφαλίζουν τη σωστή διατροφή χωρίς υπερβολικές ποσότητες.
Κατά τη διάρκεια περιορισμένης διατροφής, η συμπλήρωση βιταμινών και μετάλλων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας. Οι πολυβιταμίνες καλύπτουν τις αυξημένες ανάγκες, ενώ η βιταμίνη D υποστηρίζει τον μεταβολισμό και την απώλεια βάρους. Το μαγνήσιο συμβάλλει στον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου και βελτιώνει την ινσουλινική ευαισθησία, παράγοντες κλειδί για την επιτυχημένη διαχείριση του βάρους.
Η σωστή παρακολούθηση της προόδου απαιτεί αξιόπιστα εργαλεία μέτρησης. Οι σύγχρονες ζυγαριές με αναλυτές σύστασης σώματος παρέχουν λεπτομερή εικόνα για τη μυϊκή μάζα, το λίπος και την ενυδάτωση. Οι μετρητές βημάτων και καρδιακού ρυθμού ενθαρρύνουν την καθημερινή δραστηριότητα, ενώ οι εφαρμογές παρακολούθησης διατροφής βοηθούν στον έλεγχο των θερμίδων και τη δημιουργία υγιεινών συνηθειών.
Η επιτυχής διαχείριση της παχυσαρκίας απαιτεί ολιστική προσέγγιση που περιλαμβάνει:
Αυτή η συνεχής υποστήριξη διασφαλίζει τη μακροπρόθεσμη επιτυχία και τη διατήρηση του επιθυμητού βάρους.
